Toen Jeroen en ik drie jaar geleden met 7 koffers en 3 kinderen op Chicago O’Hare landden om hier te wonen en te werken, hadden we geen idee wat ons te wachten stond. Voor 2 jaar zouden we gaan en als het tegen viel, waren we binnen het jaar weer terug, zo redeneerden we. Er waren best dingen die lastig waren. Zaken die we hadden verwacht zoals: hoe moet dat met de kinderen die geen Engels spreken, hun vriendjes en vriendinnetjes, school, mijn (loop)baan, onze familie en vrienden, ons net tot in de puntjes verbouwde huis onder de rook van Amsterdam en zo nog wat van die dingen. Er waren ook onzekerheden die we nooit hadden kunnen bevroeden zoals een pandemie, politieke en sociale instabiliteit en reisbeperkingen waardoor we nu al twee jaar niet in Nederland zijn geweest.

Migratie is per definitie een life event dat onzekerheden met zich meebrengt. Maar ook leerervaringen, plezier en een intens en bewust gevoel van leven. Dus we plakten nog een jaar aan de geplande twee vast.

Wat heeft deze drie jaar ons gebracht wordt me met regelmaat gevraagd. Ik kan een behoorlijke lijst opbrengsten opsommen: drie kinderen die tweetalig zijn, nieuwe vrienden, ervaringen, mooie reizen en natuurlijk Jeroens bloeiende en groeiende bedrijf. Voor mij ook persoonlijke ontwikkeling en zelfs een nieuw vak.

Ultiem gaat de winst denk ik vooral over perspectief. Als je een tijd in een ander land reist dan krijg je een beeld van hoe het leven daar is, voelt wat gewoonten en gebruiken zijn en vangt een glimp op van de cultuur. Als je ergens voor langere tijd woont, realiseer je je pas echt hoeveel potentiële parallelle levens er zijn met het leven dat je kent. Het is een beetje als volgt. Je bent dol op je moeders hutspot (helemaal waar in mijn geval) en gedurende de eerste 20 jaar van je leven ken je alleen die hutspot. Dan eet je voor het eerst bij je nieuwe schoonouders thuis en daar blijkt  de hutspot heel anders bereid te worden. Achterdochtig neem je een hap, maar het smaakt prima en je realiseert je: dat kan natuurlijk ook! Zo werkt het ook met leven in een ander land. Heel veel dingen zijn anders, maar het werkt. Meestal dan. Een aantal jaren onderdeel uit maken van een gemeenschap maakt dat je echt ondergedompeld wordt in cultuur, gewoonten en gebruiken. 

Wij hebben onze kinderen (en onszelf trouwens net zo goed) altijd aangemoedigd zich te verwonderen in plaats van te oordelen. ‘Dat kan natuurlijk ook’ brengt je namelijk meer dan ‘wat belachelijk dat ze dat hier doen’. Met die laatste instelling (al betrap ik ons er wel eens op) houd je het niet lang vol. Denk aan de relatie met je schoonouders, het is toch best handig als je die hutspot op waarde weet te schatten. Ook al is het anders dan je gewend bent. En heel veel dingen zijn hier anders dan wij gewend zijn, meer dan we hadden kunnen bedenken. Zo hebben mensen hier wapens. Dat wisten we wel, maar het betreft ook mensen van wie ik dat niet had gedacht. Onze vriendelijke en joviale huisbaas heeft er meerdere, hij gaat niet zonder van huis en bewaart er een in het dashboardkastje van zijn auto. Jeroens medewerkers in de VS hebben bezitten gemiddeld 4,3 wapens. Ik had het volgende interessante gesprek met een bevriende collega-coach over wapens. Zij woont met haar oudere moeder en heeft zelf geen wapen (meer). ‘Maar als jullie met de camper op pad gaan heb je toch wel een wapen bij je’. Euh nee, waarom?  ‘Nou, voor het geval je aangevallen wordt. (..) En trouwens, ik wil wedden dat Jeroen er ergens een heeft verstopt waar jij geen weet van hebt’. Daar moest ik verschrikkelijk hard om lachen (ook omdat ik Jeroen ken, die kan echt niets verstoppen voor mij). Maar ik was ook wel weer verbaasd: zelfs zij, een overtuigde liberale democraat, zonder wapen nam aan dat met een man in huis en in potentieel gevaarlijke (?) situaties we toch wel een wapen mee zouden nemen. Overigens: wij wonen in een zeer veilige witte bubbel buiten de stad en het grootste gevaar op onze reizen is zonder brandstof komen te zitten in de rimboe. En dan een beer tegenkomen, dat kan natuurlijk ook. Maar in dat geval heb je meer aan berenspray (ja dat bestaat echt) dan aan een wapen.

Een van de eerste berichten die we van de school van onze oudste zoon (toen 12) ontvingen, ging over de arrestatie van een jaargenoot. Deze leerling had verschillende wapens en explosieven in zijn of haar bezit. We waren koud drie weken hier en het was best een schok. ‘Dat kan natuurlijk ook’ was even ver te zoeken..

Er zijn talloze dingen die anders zijn dan wij gewend zijn of waren. Zo mag je hier bijna overal rechtsaf door rood rijden (wel uitkijken voor je het doet natuurlijk). Een paar kilometer kan het verschil zijn tussen een geweldig goede of een dramatisch slechte school. Ik weet dat de kansenongelijkheid in het onderwijs ook in Nederland toeneemt , hier start het al bij de financiering: rijke buurt=rijke school= veel resources en goede leraren. En omgekeerd. 

Fietsen zonder helm wordt hier zwaar publiekelijk ‘geshamed’, motor rijden zonder helm hoor je daarentegen niemand over (beiden zijn overigens legaal in onze staat). 

Alles in de politiek werkt compleet anders dan bij ons. Als politicoloog heb ik met belangstelling en verwondering kennis genomen van het verloop van de diverse verkiezingen die wij hier hebben meegemaakt: burgemeester van Chicago, de race voor het gouverneurschap van Illinois die tussen twee miljardairs ging en het meest recent natuurlijk de onnavolgbare presidentsverkiezingen.

Het niveau van dienstverlening, of dat nu gaat om een restaurant, een winkel of de school van onze kinderen, is ontzettend hoog. Mensen zijn sowieso super vriendelijk, willen je altijd overal mee van dienst zijn, je wordt snel geholpen of teruggebeld. Vooral in de eerste maanden hier heeft ons dat geweldig geholpen. Iedereen was even gastvrij en verwelkomend. Dat al die dinner invitations meer beleefdheid bleken dan iets anders kwamen we later achter.

Daar moest ik wel iets over wegslikken. Dus al die mensen (en geloof me, dat waren er heel wat) hadden er niets van gemeend toen ze ons te eten vroegen? ‘That’s a way for us to end a conversation’ deelde een opleiding genoot me wat meewarig mee. Een Nederlandse vriendin hier troostte met de woorden:’ je moet maar zo denken, ze zeiden het omdat ze je aardig vinden, aardig genoeg om in theorie mee te eten’. ‘Dat kan natuurlijk ook’ dacht ik toch ook uiteindelijk. 

We hebben enorm genoten van de wijze waarop hier de feestdagen gevierd worden. Het holiday season begint al in oktober: Halloween met fantastisch versierde huizen en trick or treat, gevolgd door Turkey day eind November (Thanksgiving) en kerst in december. De kerstliedjes op mijn favoriete radio zender beginnen al vroeg in november en na Thanksgiving zijn alle huizen hier uitbundig  versierd. De meeste mensen laten dat tot ver in januari hangen.  Het vrolijkt de doorgaans saaie januarimaand danig op!

De ultieme ervaring hier was toch wel het reizen. Het is een onwaarschijnlijk fascinerend en prachtig land. Daar kan ik niet genoeg superlatieven aan wijden. Vorig jaar hebben we voor het eerst met onze eigen camper (10 meter lang maar voor hier is dat een kleintje) 6 weken rondgereisd en dat was een geweldige ervaring. Alles is ook ingericht op reizen met een RV.  Uren door een leeg landschap rijden, ergens in de middle of nowhere je kampement opzetten, een vuurtje aanleggen en de BBQ aansteken om vervolgens onder de sterrenpracht je steak met ranch saus te eten. Het wordt echt niet beter dan dat! Overigens hebben onze kinderen een lichtelijk andere versie van dit zelfde verhaal met als belangrijkste elementen: ‘WiFi?’ en ‘alweer niet!’.

Straks mogen we dat nog weer 9 weken lang doen, onze laatste 2 maanden in dit fascinerende land. En dan vliegen we weer naar Nederland. Vastbesloten om een aantal dingen met ons mee te nemen: de vriendelijkheid, hulpvaardigheid, de ruimte, de manier van leven waar we aan gewend zijn geraakt: mede door COVID hebben we als gezin ontzettend veel tijd met elkaar doorgebracht en mooie herinneringen gemaakt. Het door rood rijden zullen we er wel niet door krijgen in Nederland;-) maar dat is toch best handig als je er eenmaal aan gewend bent.

Ook laten we dingen achter: vrienden en vriendjes van de kinderen die we kennis hebben laten met Nederland: sinterklaas, Annie MG Schmidt, fietsen zonder helm, niet piepen over regen, ja Nederland is echt groter dan Amsterdam alleen, en nee Nederland ligt niet in Scandinavië. Ook zeggen we gedag tegen een prachtig huis op een mooie plek en het nabije lake Michigan dat adembenemend mooi is in alle jaargetijden.

Over 2 maanden zijn we er weer, tot die tijd zijn we te volgen via polarsteps.

Tot slot, voor iedereen die een dergelijke stap wellicht overweegt. Toen ik onze emigratie aankondigde, reageerde mijn beste vriendin die me al meer dan 30 jaar kent als volgt: ‘van al mijn vrienden van wie ik had gedacht dat ze nog eens een tijdje in het buitenland zou gaan wonen stond jij onderaan de lijst’. Ik moest daar hartelijk om lachen want ik stond ook onderaan mijn eigen lijstje. Of misschien stond ik er zelfs wel helemaal niet op. Ik ben honkvast en erg gehecht aan familie en vrienden.  Eigenlijk weet ik ook niet precies wat me bezielde toen Jeroen met dit idee kwam behalve dan dat ik dacht: ‘Dat natuurlijk ook!’

‘ Mijn dochter ontploft elke morgen omdat zij op tijd naar school wil en haar broertje dan nog niet klaar is. Ze zegt dan nare dingen tegen hem en gaat met de deuren slaan. Ik raak gefrustreerd en reageer dat af op mijn man. De hele familie dynamiek slaat op hol omdat zij zich niet kan beheersen.’  Aldus mijn cliënte die graag wat meer handvatten wil om hier mee om te gaan, ze heeft al zoveel geprobeerd, maar haar dochter lijkt haar gedrag niet te kunnen veranderen.

Ik hoor heel veel emoties in dit verhaal en niet alleen bij dochterlief. Dus ik vraag eerst wat er bij haar boven komt als zoiets gebeurt. Frustratie, teleurstelling en wanhoop antwoordt ze,  ze hebben al zoveel geprobeerd maar niets helpt. Het is duidelijk dat ze vindt dat haar dochter haar gedrag moet veranderen en dat is begrijpelijk, want het heeft impact op de hele familie en niet in de laatste plaats op het meisje zelf.  De meest recente poging is dat ze haar dochter een groot cadeau beloofd heeft als ze zich 100 dagen weet te beheersen. Ik vraag mezelf af of dit effectief is, maar zeg dat niet hardop. In plaats daarvan duik ik met cliënte in de situatie om te kijken hoe ze kan omgaan met haar eigen emoties en die van dochter.

Emoties zijn namelijk niet goed of slecht. Veel mensen zich ongemakkelijk bij het ervaren of aanschouwen van hevige emotie. En ja, dat is ook een gevoel, dus ook okay! Emoties proberen ons iets te vertellen, vaak iets belangrijks. In dit geval vindt dochter op tijd zijn heel belangrijk, ze staat altijd vroeg op, regelt alles zelf en is dan veel te vroeg startklaar. Zij vindt het super frustrerend dat ze altijd op haar broertje moet wachten waardoor ze de kans loopt te laat komen. Moeder reageert door te relativeren: we zijn nog heel erg vroeg, stel je niet zo aan, wees een beetje geduldig naar je broertje. Dat maakt haar alleen maar bozer. Ik stel moeder voor om eens iets anders te proberen: het erkennen van de emotie, door bijvoorbeeld te zeggen: ‘ik zie dat je boos bent, heel begrijpelijk want jij bent al helemaal klaar en je wilt graag vroeg op school zijn’. Daarnaast kan  je met haar bespreken op welke wijze ze reageert,  houd ik haar voor. De emoties zijn begrijpelijk maar heel gezellig wordt het niet van geschreeuw en slaande deuren. Vanuit emoties reageren maakt de zaak meestal erger, het werkt escalerend. Onderzoek hoe ze dat zelf ervaart; gaat haar broertje harder lopen als zij boos wordt? Hoe voelt ze zichzelf na een uitbarsting? Laat haar ontdekken dat haar reactie begrijpelijk maar niet effectief is. Vraag haar of ze geïnteresseerd is een strategie om daar mee om te gaan, om iets te veranderen in dit patroon.

Een heftige emotie is als een golf en is vaak na een minuut al weer weggeëbd. Als het je lukt deze golf uit te zitten zonder te reageren dan kan je daarna zonder schade verder. Dat kan door uit de situatie te gaan: fysiek naar een andere ruimte of door jezelf af te leiden: kijk om je heen en merk alles in de ruimte op dat blauw is, (of groen of paars, de kleur maakt niet uit). Fysiek werkt het goed met iets kouds: je handen onder koude kraan of een ijsblokje aanraken. Het maakt niet uit wat je doet, maar doe het een volle minuut en check daarna hoe je je voelt.

Moeder heeft alles mee geschreven en kan niet wachten dit met haar dochter te bespreken. Ik introduceer dat er ook iets bij haar zit, al die gevoelens die zij ervaart, vertellen ook iets, maar de tijd is op; dat is voor een volgende keer.

Ze is heel blij met de handvatten, ik waarschuw wel dat het geen quick fix oplossing is, dat het gaat om bewustwording en verandering van patronen en dat kost tijd: haar dochter wordt niet opeens een ander kind. 

Maar ik denk zomaar dat een groot kado dat ook niet voor elkaar krijgt.